ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

 

ΚΑΒΕΙΡΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ

Η έκθεση περί των Καβειρίων Μυστηρίων είναι, εκ των δυσκολότερων προβλημάτων, τα όποια αντιμετωπίζουν οι αρχαιολόγοι και οι ασχολούμενοι με τις αρχαίες λατρείες, και ιδίως τις καλούμενες μυστηριακές.

Υπό τον όρο τούτο, νοούνται όλες οι λατρείες εκείνες, εις τις οποίες, για να γίνει κανείς μέλος, πρέπει προηγουμένως να υποστεί ορισμένη κάθαρση, ορισμένο εξαγνισμό.

Κατά τον ορισμό, τον όποιον δίδουν πολλοί ερευνητές, μυστήριο ή μυστήρια ονομάζεται μυστική, δηλ. απόκρυφος ιεροτελεστία, τελετή προσιτή μόνον  στους μυημένους. Κατά τούς αρχαιότατους χρόνους, μυστηριακό χαρακτήρα έφερε οικογενειακή κάποια τελετή, κατά την όποιαν ο ξένος προς την οικογένεια γίνετε εις αυτήν δεκτός κατόπιν μυήσεως, ή πληρώσεως ορισμένων τύπων. Εις τοιούτους τύπους υπεβάλλετο και η διά τού γάμου εις την οικογένεια εισερχόμενη γυνή. Μυστήριο επίσης εθεωρείτο η τελετή, κατά την οποίαν οι έφηβοι γίνονταν δεκτοί στην τάξη των ανδρών.

Από την οικογενειακή λατρεία χθόνιου τινός θεού, εξελίσσονται τα μυστήρια εις γενικότερη τελετή, εις την οποίαν γίνονται δεκτοί και ξένοι, έκτος των μελών της οικογένειας, κατόπιν ορισμένων συμφωνιών, κατόπιν μυήσεως. Διά της μυήσεως, η λατρεία τού θεού προσκτάται τον χαρακτήρα του μυστηριώδους, το οποίον διεγείρει την περιέργεια, ενώ συγχρόνως γεννάτε η παράσταση, ότι πρόκειται περί πράγματος ιδιαζόντως άγιου, τού όποιου οι μύστες κοινωνούν, και τοιουτοτρόπως εξασφαλίζουν επί της Γης μακάριο βίο και ευδαίμονα ησυχία μετά θάνατον.

Κάθε τελετή αποσκοπεί να συνάψει ημάς προς τον κόσμο και προς τον θεό. Διά των μυστηρίων ενισχύθηκαν πολύ οι ελπίδες των ανθρώπων περί καλυτέρου βίου, τόσον στον κόσμο τούτο, όσον και μετά θάνατον.

Από αρχαιότατων χρόνων, υπήρχε διάκριση μεταξύ θρησκείας και Μυστηρίων. Ενώ η θρησκεία υπήρχε φανερά για όλους τους ανθρώπους μιας Κοινωνίας, η μυστηριακή λατρεία περιλάμβανε μόνον τούς εκλεκτούς, τα ανώτερα πνεύματα. Αλλά και κατά την λειτουργία μιας θρησκείας ελάμβαναν χώρα μυστηριακές τελετές, στις οποίες τα δρώντα πρόσωπα ήταν οι ιεροτελεστές. Στην χριστιανική θρησκεία, απαντάμε, ως γνωστόν, επτά μυστήρια:

Το  Βάπτισμα, το Χρίσμα, την Ευχαριστία, την Μετάνοια, την Ιεροσύνη, τον Γάμο και το Ευχέλαιο.

Γενικώς, ο όρος μυστήριο επιδέχεται αρκετές ερμηνείας:

1)Απόκρυφος διδασκαλία στους ολίγους.

2) Μυστική συμβολική ιεροτελεστία απρόσιτος στους αμύητους.

3) 'Ιερόν πράγμα κείμενο υπέρ την ανθρώπινη αντίληψη.

4) Ιερά τελετή, διά της όποιας μεταδίδεται η χάρις των θεών

Η εποχή της ιδρύσεως των Καβειρίων Μυστηρίων χάνε­ται στα βάθη των αιώνων.

Κατ’ άλλους, η λατρεία των Κάβειρων είναι αυτόχθων λατρεία των Πελασγών, παλαιών κατοίκων της 'Ελλάδος, μεταδοθείσα υπ^’ αυτών στους Έλληνες, και κατ’ άλλους αύτη εισήχθη στην Ελλάδα εκ της Ανατολής. Περί της προελεύσεως των Καβειρίων Μυστηρίων, ο Ηρόδοτος γράφει τα εξής (II 51):

«Αυτά και πολλά άλλα, τα όποια εγώ θα υπομνήσω, παρέλαβαν οι Έλληνες παρά των Αιγυπτίων· ότι δε τα αγάλματα του Ερμού έχουν τα αιδοία ορθά, τούτο δεν το έμαθαν παρά των Αιγυπτίων, αλλά παρά των Πελασγών μεν πρώτον το έμαθαν εξ όλων των Ελλήνων οι Αθηναίοι, παρά τούτων δε οι άλλοι Έλληνες.

Κατά την εποχή δε, καθ’ ην οι Αθηναίοι λογίζεται μεταξύ των Ελλήνων, κατοίκησαν στην Αττική, ως σύνοικοι, οι Πελασγοί, και έκτοτε άρχισαν αυτοί να θεωρούνται ως Έλληνες. Εκείνος δε, ο όποιος έχει μυηθεί στα Μυστήρια των Κάβειρων, τα οποία επιτελούν οι Σαμοθράκες, παραλαβόντες παρά των Πελασγών, αυτός θα καταλάβει τί θέλω να πω με τα λόγια μου.

Διότι την Σαμοθράκη κατοικούν προηγουμένως αυτοί οι Πελασγοί, οι οποίοι έγιναν σύνοικοι με τούς Αθηναίους, παρ’ αυτών δε (των Πελασγών) παρέλαβαν τα Μυστήρια και οι Σαμοθράκες.

Το κύριο ιερόν των Καβειρίων Μυστηρίων είχε ιδρυθεί στην νήσο Σαμοθράκη. Πότε έγινε τούτο είναι άγνωστο. Εκ της Σαμοθράκης δε ιδρύθηκαν ιερά των Καβείρων στην Βοιωτία και αλλαχού.

Ποιοι ήταν οι Κάβειροι.

Κατά την παράδοση, οι Κάβειροι ήταν θεότητες αρχαιότατοι, οι αρχαιότεροι εκ των εις την Ελλάδα λατρευομένων θεοτήτων. Περί του αριθμού των θεοτήτων αυτών δεν υπάρχει ομοφωνία των συγγραφέων.

Κατά  τον Αθηνίωνα, συγγραφέα του πρώτου αιώνος μ.χ., οι Κάβειροι ήταν δυο, ο Ιασίων και ο Δάρδανος, υιοί του Διός εκ της θυγατέρας του Άτλαντος, Ηλέκτρας. Κατά τον Μνασέαν, συγγραφέα του τρίτου αιώνος π.Χ., οι Κάβειροι ήταν τρεις, όσες και οι αδελφές τους Καβειρίδες νύμφες, τέκνα του Ηφαίστου και της Καβειρούς, θυγατέρας του ΙΙρωτέως και της Αγχινόης.

Κατά τον Διονυσάδωρον, συγγραφέα του 3ου αί. π.χ., υπήρχαν δύο ζεύγη, Κάβειρων: ο Αξιόκερσος, ή Αξίερος, ο Καϊδιμίλος ή Κασμίλος και η Αξιόκερσα, ταυτιζόμενων των θεοτήτων τούτων προς τον Πλούτωνα, την Δήμητρα, τον Ερμή καί την Περσεφόνη αντιστοίχως. (Pauly - Wissowa RJE. Κάβειρος).

Λατρεία των Κάβειρων υπήρχε παλαιότατα εις την Μέμφιδα τής Αιγύπτου, εις την Φρυγίαν τής Μ. Ασίας, εις την περιοχή του Βοσπόρου και τού Πόντου, εις τήν Μακεδονία καί τήν Θράκη, εις τάς νήσους Σαμοθράκη καί Λήμνο. Ό βασιλεύς Φίλιππος ήτο μεμυημένος εις τά Καβείρια μυστήρια εις τήν Σαμοθράκην, όπου γνώρισε τήν Ολυμπιάδα, τήν μητέρα του Μεγ. Αλεξάνδρου, η οποία λέγεται ότι ήτο καί ιέρεια τών Κάβειρων. Είς τήν Θεσσαλίαν, η λατρεία τών Κάβειρων είναι σπανιωτάτη, έν αντιθέσει προς τήν λατρεία αυτών εις τήν Βοιωτία. Είς τήν Άνθηδώνα, Βοιωτική πόλιν βορείως τών Θηβών, είς τήν παραλίαν του Ευβοϊκού κόλπου, υπήρχε μέγα Ιερόν τών Κάβειρων. Εξ χιλιόμετρα δυτικώς τών Θηβών, υπήρχε επίσης μέγα λατρευτικόν κέντρο τών Κάβειρων. Τούτο ανεκαλύφθη όλως τυχαίως καί κατά τίς ανασκαφές του 1887 - 1888, τάς οποίας διενήργησαν Γερμανοί αρχαιολόγοι, ήλθε είς το φως ολόκληρον τό συγκρότημα του ιερού. Εκεί λατρεύετο ο Κάβειρος, πατήρ καί υιός εις ιδιαίτερο ιερόν καί είς άλλο ιερόν ο Άξίερος καί η Άξιόκερσα. Φαίνεται δέ, ότι είς τήν λατρεία πατρός καί υιού Καβείρου, τήν εξέχουσα φυσιογνωμία κατείχε ο υιός, αν κρίνομε εκ του πλήθους των ευρεθέντων πήλινων ομοιωμάτων αυτού διότι ευρέθησαν επτακόσια ομοιώματα του υιού και πενήντα μόνον ομοιώματα του πατρός.

 Η τοποθεσία τού ιερού τών Κάβειρων τών Θηβών, ομοιάζει προς τάς τοποθεσίας καί των άλλων λατρευτικών κέντρων των Κάβειρων καί θεωρείται χαρακτηριστική τής λατρείας αυτών. Ταύτα γενικώς ευρίσκονται είς κοιλάδα κατάφυτο διατρεχομένη υπό ρύακος. Έκ τών μέχρι τούδε γνωστών ερειπίων τών Καβειρίων Ιερών, είς τάς διαφόρους περιοχάς, συνάγεται τό συμπέρασμα ότι τό Ιερόν ιδρύετο πάντοτε προς τήν μίαν όχθη του ρύακος. Τό ιερόν τών Θηβών ευρίσκεται είς τήν ανατολική όχθη τού ρύακος, ο όποιος σήμερον δεν έχει νερό. Τό κατάφυτο τής περιοχής, η ομαλότης τού εδάφους καί η επικρατούσα ηρεμία καί ησυχία, έν συνδυασμώ προς τά ελαφρότατα θορυβούντα ύδατα τών ρυάκων, είναι τά εξωτερικά γνωρίσματα τών Ελληνικών ιερών τών Κάβειρων, ιδίως τών Θηβών καί τής Σαμοθράκης. Εις τήν Βοιωτία υπήρχε καί τρίτο Ιερό των Κάβειρων, εις την παραθαλάσσια πόλη Λάρυμνα, δυτικώς τής Άνθηδώνος.

Εις την Αττική, δεν υπήρχε ιδρυμένο ιερόν των Κάβειρων, διότι εκεί είχε ιδρυθεί τό ιερόν τής 'Ελευσίνας, όπου λατρεύετο μήτηρ και κόρη, εν αντιθέσει προς τό ιερόν τής Σαμοθράκης καί τό έτερον των Θηβών, όπου λατρεύετο πατήρ καί υιός. Κατά τον Παυσανία (X 38, 7) καί εις την Άμφισσα υπήρχε ιερόν των Κάβειρων. Συναφώς ο Παυσανίας λέγει τά εξής:«... άγουσι δέ καί τελετήν οι Άμφισσείς Άνάκτων καλουμένων παίδων. Οίτινες δέ θεών είσί οί Άνακτες παίδες, ού κατά τ’ αύτά έστιν είρημένον, άλλ’ οί μεν είναι Διοσκούρους, οί δέ Κούρητας, οί δέ πλέον τι έπίστασθαι νομίζοντες Κάβειρους λέγουσι».(Εορτάζουν δέ οί Άμφισσείς καί εορτήν των παίδων των καλούμενων Άνάκτων (βασιλέων). Τί είδους δέ θεοί είναι οί Άνακτες παίδες, δεν υπάρχει ομοφωνία, άλλα άλλοι μέν λέγουν ότι αυτοί είναι οι Διόσκουροι (Κάστωρ καί Πολυδεύκης), άλλοι δέ ότι είναι Κουρήτες (νέοι πολεμισταί), εκείνοι δέ, οί όποιοι νομίζουν ότι γνωρίζουν καλύτερον, ονομάζουν αυτούς Κάβειρους). Μέχρι σήμερα, η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει φέρει τίποτε εις φως σχετικό μέ τό ιερό τούτο, έν Άμφίσση. Δέν είναι όμως γνωστόν αν έχουν γίνει σχετικές ανασκαφές. Εις τήν Δυτική Στερεά Ελλάδα μνημονεύονται ιερά των Κάβειρων, ενώ διά τήν Πελοπόννησο αί συναφείς πληροφορίαι είναι ελάχιστες. Εις τήν Δήλον, φαίνεται ότι υπήρχε ιερόν των Κάβειρων, συνδεόμενον προς τό έν Σαμοθράκη ιερόν, ως θά υπομνησθεί καί κατωτέρω. Εις τήν Σικελία καί τήν βόρειον Αφρική, υπήρχαν πολλά ιερά των Κάβειρων, εξ ού συνάγεται ότι η λατρεία των θεοτήτων αυτών ήτο εις τάς περιοχάς αυτάς ευρέως διαδεδομένη. Περισσότερες πληροφορίες έχομε διά την λατρεία των Κάβειρων έν Σαμοθράκη. Τά έν Σαμοθράκη Καβείρια μυστήρια θεωρούνται κατά τήν άρχαιότητα ισότιμα προς τά Ελευσίνια, ώς πληροφορούμεθα παρά τού διάσημου ιατρού Γαληνού, τού 2ου αί. μ.Χ., όστις γράφει τά εξής:

«Άπαντες γάρ ώς οίμαι, καί κατ’ έθνος καί Αριθμόν άνθρωποι, όσοι τιμώσιν θεούς, ούδέν όμοιον έχουσιν Έλευσινίοις καί Σαμοθρακίοις οργίοις» (Γαληνός, Περί χρείας των μορίων XVII 1 III ρ. 31, Kuhn).(Διότι, καθώς νομίζω, οι άνθρωποι, τόσον κατά το πλήθος τών διαφόρων φυλών, όσον καί κατά τό πλήθος αυτών, ουδέν παρόμοιο έχουν πρός τά μυστήρια τής ’Ελευσίνας καί τής Σαμοθράκης).

Εις τήν Σαμοθράκη, οι Κάβειροι ονομάζονται θεοί μεγάλοι Σαμόθρακες ή Σαμόθρωκες Κάβειροι. Εις τάς ευρεθείσας κατόπιν ανασκαφών επιγραφές πάντοτε οι Κάβειροι ονομάζονται οι Μεγάλοι θεοί και ουδέποτε δια του ονόματος των. Εις τήν δημιουργουμένη απορία, άν κατά την αρχαιότητα επιστεύετο η ύπαρξη μεγάλων καί μικρών θεών, ας επιτραπεί νά σημειώσομε ότι πράγματι υπήρχε η διάκριση αυτή, τήν οποίαν απαντώμεν βραδύτερα καί εις τούς Πυθαγορείους καί τον Πλάτωνα, άλλα καί εις όλας τάς θρησκείας, τάς μονοθεϊστικάς ή τάς πολυθεϊστικάς. Εις αυτάς, αντί νά υπάρχουν μικροί θεοί, υπάρχουν άγιοι, αρχάγγελοι, άγγελοι κλπ. Ή αυτή ιδέα παρατηρείται καί εις τήν έκφρασιν των ΙΙυθαγορείων καί Πλατωνικών δογμάτων περί ψυχής, κατά τά όποια υπάρχει μία ψυχή τού κόσμου, τής όποιας μόρια είναι αί ψυχαί τών ανθρώπων, αί οποίαι μετά τον θάνατον αυτών σπεύδουν καί επανέρχον­ται εις τήν ψυχήν τού κόσμου, εκ τής όποιας έχουν προέλθει. Όταν οι θεοί δεν ονομάζονται διά τού ονόματος των, αίρονται ούτοι υπέρ τήν σφαίρα τού ορατού καί τού αισθητού, διαχωρίζονται εκ τής εξαρτήσεως των έκ τής κοσμικής καί τής επιγείου παραδόσεως, χωρίς νά παύει νά υπάρχει η μέ πλήρη μυστικισμό ερμηνευόμενη θρησκευτική παράδοση.

Περί τού περιεχομένου τών έν Σαμοθράκη Καβειρίων μυ­στηρίων, είναι γνωστά πολύ ολιγότερα εκείνων, τά όποια γνωρίζομεν διά τά Ελευσίνια μυστήρια. Κατά τινα παράδοση, η εορτή ενός ιερού γάμου λαμβάνει χώρα εις τήν Σαμοθράκη, όπου κλέπτετε παρά τού Καδμίλου η Καβειρίς κόρη, αναζητείται κατόπιν η απαχθείσα καί τέλος, υπό τον χορό καί τούς ύμνους γυναικών, τελείται ο γάμος.

Η λειτουργία κατά τά τρία ταύτα στάδια συνιστούν τά δρώμενα κατά τήν συμβολική εκείνην ιεροτελεστία. Ό γάμος ενταύθα συμβολίζει τήν διαιώνιση τής ζωής καί τον εξαγνισμό τής ψυχής τού ανθρώπου. Παρ’ εκείνων, οι οποίοι θά μυηθούν, ζητείται νά είναι αγνοί. Τήν καθαρότητά των δεικνύει η περί τό σώμα τών μυστών φορουμένη ερυθρά ζώνη. Εκτός όμως τής ζώνης αυτής, οί Μύσται έφεραν καί δακτύλιο εκ σιδήρου, επειδή κατά τήν λαϊκή παράδοση, εις τό μέταλλο τούτο εγκλείεται μαγική δύναμις. Τά Καβείρια μυστήρια ευρίσκονταν εις εντελώς ιδι­αιτέρα σχέση προς τό γίγνεσθαι τού ανθρωπίνου γένους. Περί τούτου μαρτυρεί, έκτος άλλων, καί η πληροφορία τού Ρωμαίου συγγραφέως Πλινίου, ότι ο περίφημος γλύπτης Σκόπας είχε κατασκευάσει άγαλμα τής Αφροδίτης καί τού Πόθου, δηλ. τού Έρω­τος. Εις τάς θυσίας, αίτινες προσφέρονταν κατά τάς ιεροτελεστίας έν Σαμοθράκη, περιλαμβάνεται πρωτίστως η θυσία τού κριού, ως συνάγεται έκ τών εκεί ευρεθέντων νομισμάτων, εις τά όποια παρίστανται τοιαύτες θυσίες.

Ό Καδμίλος, όστις, κατά τον Διονυσάδωρον, ταυτίζεται προς τον Ερμήν, λατρεύεται ώς ιθυφαλλικός, ενώ διά τής λατρείας έν γένει καί τής παραστάσεως αυτής εξαίρεται ο νόμος τής γονιμότητος. Εις τό έν Λήμνο ίερό των Κάβειρων, επί εννέα ημέρας κατ’ έτος έσβηνε κάθε πυρ. Άναμμα πυρός εγίνετο μετά την πάροδον των ημερών αυτών, όταν επέστρεφε εκ τής νήσου Δήλου τό επί τούτα αποσταλέν εκεί πλοίο κομίζον τό ιερόν πυρ. Όταν ληφθεί υπ’ όψιν ότι εις τήν Δήλον λατρεύετο ο ιθυφαλλικός Ερμής, ως συνάγεται εκ τών ανευρεθεισών συναφών εκ μαρμάρου παραστά­σεων, θά κατανοήσομε τον σύνδεσμο, όστις υπήρχε μεταξύ τών ιερών τής Δήλου καί των ιερών των Κάβειρων τής Σαμοθράκης καί τής Λήμνου. Σύνδεσμο παλαιότατο, αναγόμενο εις τήν προϊστορική εποχή τών Πελασγών, ήτοι εις χιλιάδας τινάς έτη, π.Χ.

 Κατά τον Θέωνα τον Σμυρναίο, συγγραφέα, του 2ου αί. μ.Χ., η μύησης (εις τά Καβείρια καί τά Ελευσίνια μυστήρια) α­παρτίζεται από πέντε μέρη. Τό πρώτον μέρος, ή ο πρώτος βαθμός, είναι ο καθαρμός διότι δεν επιτρέπεται η εισδοχή εις όλους όσοι επιθυμούν νά μετάσχουν τών μυστηρίων, άλλ’ υπάρχουν μερικοί, εις τούς οποίους απαγορεύεται η συμμετοχή, π.χ. εις τούς εγκλη­ματίας καί τούς φλυάρους αλλά καί εκείνοι εις τούς οποίους επι­τρέπεται η είσοδος, πρέπει προηγουμένως νά υποστούν ένα καθαρμό. Μετά τήν κάθαρση, δεύτερος βαθμός είναι η παράδοση τής τελετής, δηλαδή η ερμηνεία καί διδασκαλία του τελετουργικού καί συμβολικού μέρους τών μυστηρίων. Τρίτος βαθμός είναι ο επονομαζόμενος εποπτεία. Τέταρτος δέ, όστις αποτελεί τό επισφράγισμα τής εποπτείας, είναι η ανάδεση στεφάνων καί η επίθεση αυτών είς τάς κεφαλάς τών μυουμένων, ώστε εις ότι εμυήθη κανείς, ή συνωδεύθη από λαμπάδας, ή έτυχε κάποιας ιεροφαντίας ή ιεροσύνης, νά είναι εις θέση να τα μεταδώσει καί είς άλλους. Πέμπτος, τέλος, βαθμός είναι η εκ τών προηγουμένων τελειοποίησις καί ευδαιμονία, ώς είναι οικεία καί προσφιλής είς τούς θεούς καί παρατηρείται μόνον εις αυτούς. (Θέων, Περί των κατά το μαθηματικών χρησίμων είς τήν Πλάτωνος ανάγνωσιν, έκδ. Hiller σελ. 14, Leipzig 1878).

 Κατά τον συγγραφέα Διόδωρον τόν Σικελιώτη (V 47 - 50), οι Κάβειροι θεωρούντο προσωποποιήσεις τής πίστεως περί αθανασίας τής ψυχής. Οι Ιερείς των έν Σαμοθράκη Ιερών των Κάβειρων ήταν κληρονομικοί και ονομάζοντο Καδμίλοι, εκ τού παιδός Καδμίλου. Ο μυούμενος οδηγείτο νά καθίσει επί θρόνου, οπότε εγίνετο εις αυτόν δοκιμασία και διδασκαλία. Η σχετική τελετή ονομάζονταν θρονισμός. Εκτός τής ερυθράς ζώνης,, ο μυούμενος φορούσε εις την κεφαλήν στέφανο από κλαδί¹ ελαίας, όστις συνεκράτει λεπτό πέπλο. Προ τού θρόνου έκαιγε πυρά, περί την οποίαν ορχούντο οι ιερείς ψιθυρίζοντας ακατάληπτους λέξεις και φράσεις. Λέγεται ότι ο Οδυσσεύς και ο Αγαμέμνων είχαν μυηθεί εις τα Καβείρια μυστήρια, ως και πολλοί άλλοι εκ των στρατηγών των Ελλήνων, οίτινες έλαβαν μέρος κατά την πολιορκία τής Τροίας. Αναφέρει επίσης η παράδοση, ότι ο Ηρακλής, ο Ορφέας και οι αρχηγοί των Αργοναυτών είχαν επίσης μυηθεί εις τα μυστήρια των Κάβειρων, έν Σαμοθράκη.

Οι πληροφορίες αυτές μάς δίδουν μίαν εικόνα του κύρους του Ιερού της Σαμοθράκης, προς το οποίον έτρεχαν οι ισχυροί της ημέρας και κατά την ακμή τής Ρώμης ακόμη, μέχρι των πρώτων αιώνων μ.Χ. Μεταδίδεται μάλιστα, ότι και ο Γερμανικός, ο διάδοχος τού αυτοκράτορος Τιβερίου, μεταβαίνων εις Συρία διά να αναλάβει την διοίκηση των στρατευμά­των τής Ρώμης, κατευθύνθηκε εκ τού Αιγαίου πελάγους προς την Σαμοθράκη, δια να προσκυνήσει εις το Ιερόν και να μυηθεί εις τα Καβείρια μυστήρια, αλλά δεν κατόρθωσε να φθάσει εκεί ένεκα των σφοδρών βορείων ανέμων. Τούτο θεωρήθηκε κακός οιωνός και μετ’ ολίγους μήνας ο Γερμανικός πέθανε δηλητηριασθείς, ως ο Μέγας Αλέξανδρος, κατά τον Ρωμαίο συγγραφέα Τάκιτο.

Ο εκκλησιαστικός συγγραφεύς Ιππόλυτος τού 2ου αί. παρέχει την εξής πληροφορία περί των έν Σαμοθράκη Κάβειρων:

«... διαρρήδην γάρ οί Σαμόθράκες τόν Άδάμ (=Άδάμνα λέγει ο 'Ησύχιος = φιλούντα) έκείνον παραδιδόασιν έν τοις μυστηρίοις τοις έπιτελουμένοις παρ’ αύτοίς Αρχάνθρωπον. Εστηκε δέ Αγάλματα δύο έν τω Σαμοθράκων Ανακτόρω Ανθρώπων γυμνών, άνω τε­ταμένος έχόντων τάς χείρας άμφοτέρας είς ουρανόν καί τάς αίσχύνας άνω έστραμμένας, καθάπερ έν Κυλλήνη τό τού Έρμου εικόνες δέ είσί τα προειρημένα Αγάλματα τού Αρχανθρώπου καί τού Αναγεννωμένου πνευματικού, κατά πάντα ομοουσίου έκείνω τώ άνθρώπω».

(Διότι οι Σαμοθράκες σαφώς ονομάζουν εκείνον τόν αγαπώμενο παρ’ αυτών είς τά μυστήρια, τά οποία επιτελούν, αρχικό άνθρωπο. Υπάρχουν δέ είς τό ιερόν τής Σαμοθράκης δύο αγάλματα γυμνών ανθρώπων, εχόντων καί τάς δύο χείρας τεταμένες άνω προς τόν ουρανό καί, τούς φαλλούς εστραμμένους πρός τά άνω, όπως έχει καί τό έν Κυλλήνη άγαλμα τού Ερμού τά προλεχθέντα δέ αγάλματα είναι εικόνες τού αρχανθρώπου καί τού αναγεννώμενου πνευματικού ανθρώπου, ο οποίος είναι κατά πάντα ομοούσιος πρός εκείνον τόν άνθρωπο). (Ιππόλυτος, κατά πασών αιρέσεων έλεγχος V 8 σελίς 90, 24 έκδ. Wcndlaud). Μέ τήν πάροδο τού χρόνου, οί Κάβειροι τής Σαμοθράκης τιμώντο υπό τών Ελλήνων καί ώς προστάτες τών ναυτιλλομένων. Οι σωζόμενοι έκ θαλασσίου ναυαγίου κατέθεταν είς τό ιερόν τής Σαμοθράκης αφιερώματα ή τήν κόμη των, ώς εξέχον καί ιδιάζον αφιέρωμα, ώς συνάγεται έκ τινός επιγράμματος τής Παλατιανής Ανθολογίας (σ. 164), όπου διαβιβάζομε:

«... Σαμόθραξι θεοίς σωθείς έκ πελάγους Αουκίλλιος ώδε κέκαρμαι τάς τρίχας τής κεφαλής  άλλο γάρ ουδέν έχω». (Εις τους θεούς τής Σαμοθράκης εγώ ο Λουκίλλιος σωθείς έκ θαλασσοταραχής καταθέτω εδώ τάς κοπείσας τρίχας τής κεφαλής μου διότι δεν έχω τίποτε άλλο).

Η επίδρασης τής μυήσεως είς τά έν Σαμοθράκη μυστήρια τών Κάβειρων διαφαίνεται καθαρά καί έκ διηγήσεως τού Διόδωρου του Σικελιώτου, όστις γράφει:

«... γίνεσθαι δέ φασι καί ευσεβεστέρους καί δικαιότερους καί κατά παν βελτίονας εαυτών τούς τών μυστηρίων κοινωνήσαντας» (V 49) .

(... λέγουν δέ ότι οί μυηθέντες γίνονται καί ευσεβέστεροι καί κατά πάν καλύτεροι άφ’ ότι ήσαν πρότερον).

Τά προβλήματα, τά όποια απασχολούν τούς ερευνητές τών Καβειρίων μυστηρίων, είναι κυρίως δυο: Τό πρώτον έκ τούτων είναι η αρχική προέλευσις τής λατρείας τών Κάβειρων. Τό δεύτερον είναι η κατά τό δυνατόν αναπαράσταση τής λειτουργίας κατά την ιεροτελεστία έν γένει, τόσον τής μυήσεως, όσον καί τής εβδο­μαδιαίας τοιαύτης, ή τής κατά μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα επιτελουμένης λειτουργίας, και η ερμηνεία του βαθύτερου νοήματος αυτής. Εκτός τής διαπιστώσεως του Ηροδότου (II 51), όστις λέγει ότι οι Έλληνες παρέλαβαν τήν λατρεία τών Κάβειρων παρά τών πρώτων κατοίκων τής Ελλάδος, των Πελασγών, υπάρχουν καί άλλαι πληροφορίες περί λατρείας τών Κάβειρων είς τήν Φοινίκην καί του Ηροδότου πάλιν (ΙΪΙ 37) περί τής λατρείας τών Κάβειρων είς τήν Αίγυπτο, περί τών οποίων γράφει τά εξής:

«"Οτε ο Καμβύσης (ο βασιλεύς τών Περσών) είσήλθεν είς τήν Μέμφιδα, έπεσκέφθη καί το ίερόν τού Ηφαίστου καί κατεγέλασε πολλά αγάλματα του Θεού τούτου, διότι το εδώ άγαλμα του Ήφαι­στου είναι ομοιότατον προς το τών Παταίκων (θεοτήτων) τών Φοι­νίκων, το οποίον οί Φοίνικες έχουν τοποθετήσει είς τάς πρώρας τών πλοίων των. Aπ’ εκείνους, οί οποίοι δέν το έχουν δει, θά το εξηγήσω εγώ. Αί θεότητες αυταί (τών Παταίκων) έχουν τήν μορφήν πυγμαίου άνδρός. Εισήλθε ο Καμβύσης καί είς το ιερό τών Κάβειρων, είς το οποίον δέν επιτρέπεται νά εισέρχεται κανείς άλλος, εκτός τών ιερέων. Ταύτα τά αγάλματα τά έκαυσε ειρωνευθείς αυτά. Είναι δέ αυτά όμοια προς τά αγάλματα τού Ηφαίστου καί λέγεται ότι (οι Κάβειροι) είναι παίδες του Ηφαίστου».

Άλλη πληροφορία, πλήν τής προηγουμένης του Ηροδότου, περί πυγμαίας μορφής τών Κάβειρων, δέν έχει διασωθεί, Έξ όλων τών πληροφοριών, αίτινες έχουν περισωθεί, είναι αδύνατον νά συναχθεί μέ κάποια πιθανότητα ο τόπος τής αρχικής προελεύσεως τής λατρείας των Κάβειρων. Εάν δεχθώμεν ότι οι Πελασγοί είναι παλιότεροι των Αιγυπτίων της Ιστορικής εποχής, ώς τούτο φαίνεται πιθανότατο, καταλήγομε είς τό συμπέρασμα, ότι η λατρεία των Καιβείρων είναι αυτόχθων Ελληνική καί εκ τού Ελληνικού ηπει­ρωτικού καί νησιωτικού χώρου, μετεδόθηκε είς την Εγγύς ’Ανατολή και την Αίγυπτο, όπου υπέστη μεταβολές κατά τό εξωτερικόν μέρος τής παραστάσεως καί τής λατρείας των Κάβειρων.

Ως προς την ερμηνεία τής ιεροτελεστίας τής μυήσεως καί τού βαθύτερου νοήματος αυτής είναι πολύ δύσκολο νά δοθεί ικα­νοποιητική απάντηση. Και τούτο, ένεκα τής απολύτου μυστικότητας, την οποίαν ετήρουν οι μεμυημένοι είς τά Καβείρια μυστήρια. Οι νεότεροι ερευνητές καί Μύσται διατυπώνουν πολλές εικασίες, τάς οποίας είναι δυνατόν νά συγκεφαλαιώσομε ώς εξής: Αί θεότητες των Κάβειρων είναι αί δυνάμεις εκείνες, αί οποίαι παρίστανται κατά την τέλεση τής εορτής, δρουν δε καί κυβερνούν τό σύμπαν. Κατά τό πλείστο, ονομάζονται τέκνα τού Ήφαιστου, τον όποι­ον συναντώ μεν, λέγει ο Γερμανός θεολόγος καί φιλόσοφος Scheling (17 7ι5 - 1854) υπό διάφορα ονόματα καί διαφόρους συμβολισμούς είς τάς παλαιάς θρησκείας. Ο Ήφαιστος είναι ο σύνδεσμος τού ανωτέρου θεού καί των κατωτέρων θεοτήτων. Είναι ο κατασκευαστής τού κόσμου, ο θεουργός κατ’ εντολή τού ανωτέρου θεού ώς εικάζεται έκ των Ελευσίνιων μυστηρίων. Ό Καδμίλος είναι ο μεσάζων υιός τού υπέρτατου θεού προς τας κατωτέρας θεότητας καί τό ανθρώπινο γένος. Ή Καβειρική μυσταγωγία παριστά σύστημα θεοτήτων, των οποίων η αξία καί η δύναμις προχωρεί κατά αριθμητική πρόοδο καί καταλήγει είς τόν ανώτατο καί μοναδικό καί υπερκόσμιο θεό.

Οι θεότητες των Κάβειρων παραστούν την αέναον ζωή καί τήν είς τό σύμπαν λειτουργούσαν θεουργία, διά τής όποιας τό αόρατο, τό υπερπραγματικό, τό υπερβατικό φέρεται αδιάλειπτος προς αποκάλυψιν καί πραγμάτωσιν.

Ταύτα παριστά ως πιστεύεται, η συμβολική διδασκαλία των Καβειρίων μυστηρίων.

Η μύηση είς τά έν Σαμοθράκη μυστήρια είχε σκοπό νά εισαγάγει τόν μυούμενο είς τήν κατανόηση των εννοιών τής ζωής καί τού θανάτου καί νά φέρει αυτόν εις επαφή προς τούς ανωτέρους θε­ούς και να του αποκαλύψει τό νόημα τού κόσμου. Ο μυούμενος, διά τού κατά τήν μύηση καθαγιασμού, εγίνετο ο ίδιος μέλος άρρηκτου μαγικής αλύσεος, εγίνετο ο ίδιος δεκτός εις την ομήγυρη, ως είς Κάβειρος. Ως διαπιστούται έκ τίνος επιγραφής, ο μυούμενος εφέρετο υψηλά και μετείχε της στρατιάς των ανωτέρων θεών. Διά της μυήσεως εις τα Καβείρια μυστήρια, επήρχετο εξαγνισμός τού ατό­μου, εις το όποιον διηνοίγετο η λεωφόρος προς κατανόηση τινά του προβλήματος της ζωής, τού μυστηρίου τού περιβάλλοντος την δημιουργία τού κόσμου.