Η μάχη του Μαντζικέρτ

 

 

 

Η μάχη του Μαντζικέρτ

Την Παρασκευή 26 Αυγούστου 1071 μ.Χ, στην άγονη πεδιάδα της πόλης Μαντζικέρτ της Αρμενίας, βόρεια της λίμνης Βάν, ο Βυζαντινός στρατός υπό τον Αυτοκράτορα Ρωμανό Δ' Διογένη συγκρούστηκε με τους Σελτζούκους Τούρκους υπό τον Σουλτάνο Αλπ Αρσλάν.

Η αρχικά νικηφόρα, για το Βυζαντινό στρατό, πορεία της μάχης, με τις προδοτικές ενέργειες της εχθρικής πρός τον Ρωμανό άρχουσας τάξης, όπως η Οικογένεια των Δουκών (Ανδρόνικος Δούκας, Ιωάννης Δούκας), ο Μιχαήλ Ψελλός και άλλοι, κατέληξε στη συντριπτική ήττα του.

Ο Βυζαντινός στρατός διαλύθηκε και ο Αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης, τραυματισμένος, αιχμαλωτίστηκε. Οι λίγες ώρες αυτής μάχης, που άνοιξε τις πύλες της Μικράς Ασίας στούς Ασιάτες νομάδες, ήταν η απαρχή της κατάρρευσης του Βυζαντίου.

Το Βυζάντιο έχασε το 1/3 της Μικράς Ασίας, ιδρύθηκε το Σουλτανάτο του Ικονίου και οι Σελτζούκοι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη Μικρά Ασία.

Δέκα χρόνια αργότερα, το 1081, οι Σελτζούκοι είχαν κατακτήσει το πλάτωμα της Ανατολίας, από την Αρμενία μέχρι την Βιθυνία, και όρισαν ως πρωτεύουσά τους την Νίκαια, σε απόσταση αναπνοής από την Κωνσταντινούπολη.

Η μάχη του Μαντζικέρτ αποτελεί τραγικό ιστορικό σταθμό του ελληνισμού.

Η απώλεια της Ανατολίας, βασικού τροφοδότη σε έμψυχο υλικό και τρόφιμα του Βυζαντινού Κράτους, σήμανε την ανεπανόρθωτη αποδυνάμωση του.

Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Δ' Διογένης απελευθερώθηκε 8 ημέρες μετά την αιχμαλωσία του αλλά σύντομα οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον καθαίρεσαν από το θρόνο του, συνελήφθη, ετυφλώθη και μετά ένα έτος απεβίωσε.

Τον διαδέχθηκε στο Θρόνο ο Μιχαήλ Ζ' Δούκας ο "Παραπινάκιος”, κατά την διάρκεια της βασιλείας του οποίου οι συνθήκες έγιναν «άπρακτοι».

Έφθασαν, τότε, οι κρατικές αποθήκες να πωλούν το σίτο στο λαό αντί ενός μεδίμνου και τούτον ελλιπή, «παρά πινάκιο», εξ ου και το προσωνύμιο του ο “Παραπινάκιος”.

Στα επόμενα χρόνια στο Βυζαντινό Κράτος επικράτησε συνεχής αναταραχή, από την οικονομική εξαθλίωση, τους πολιτικούς ανταγωνισμούς, τις εσωτερικές επαναστάσεις για την κατάκτηση της εξουσίας και τα διάφορα αντιτιθέμενα ιδεολογικά ρεύματα.

Οι νέες επιδρομές ξένων εισβολέων και οι νέες διεκδικήσεις λαών που ζούσαν στη Βυζαντινή σφαίρα επιρροής σε συνδυασμό με την έλλειψη συντονισμένων ενεργειών της Βυζαντινής διπλωματίας και του Βυζαντινού στρατού οδήγησαν στην απώλεια επαρχιών ζωτικής σημασίας για την Αυτοκρατορία.

Μετά μία 10ετία η κατάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας έφθασε σε κρίσιμο σημείο. Οι εξωτερικοί κίνδυνοι από την ανατολή, την δύση και τον βορρά ήταν ιδιαίτερα απειλητικοί, οι πηγές του στρατιωτικού και οικονομικού ανεφοδιασμού από τη Μικρά Ασία και από τη Νότια Ιταλία είχαν χαθεί, ενώ τα εσωτερικά προβλήματα, ιδίως τα οικονομικά και τα στρατιωτικά, είχαν διογκωθεί και απαιτούσαν άμεσες λύσεις.