ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

 

  ΤΟ  ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑΣ 

ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

 

…. «Αναζητούμε τη γνώση και πολεμούμε, μέχρι εσχάτων και ακαταπαύστως, κάθε αδικία και κάθε καταπίεση, είτε εκδηλώνονται στο όνομα του Θεού, είτε εκδηλώνονται στο όνομα του βασιλέως, είτε εκδηλώνονται στο όνομα του λαού, είτε της εθνικής πατρίδας»..

Στις 28 Ιουνίου του 2013 ο Ο.Η.Ε. με την ιστορική του απόφαση 66/281 αναγνώρισε πως « Η επιδίωξη της Ευτυχίας είναι βασικός ανθρώπινος σκοπός » και ότι το δικαίωμα στην Ευτυχία το έχουμε από την γέννησή μας και είναι απαραβίαστο.

Βέβαια το δικαίωμα στην Ευτυχία το συμπεριέλαβε πρώτος ο Αδ.: Τόμας Τζέφερσον στην Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας αλλά ποτέ δεν συμπεριλήφθηκε σε κανένα Δημοκρατικό Σύνταγμα έως σήμερα.

 Αλλά τι θα σήμαινε η υιοθέτηση ενός τέτοιου δικαιώματος στην ευδαιμονία ή ευτυχία από την Ε.Ε.;

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις και ποιες οι συνέπειες της αποδοχής του σχετικού αιτήματος; Έχουν κατ’ αρχήν διατυπωθεί δύο ενστάσεις:

Η πρώτη είναι ότι η έννοια της ευτυχίας δεν συμπίπτει με εκείνη της ευδαιμονίας. Η πρώτη εκπορεύεται από εξωγενείς προς το άτομο καταστάσεις όπου μεγάλο ρόλο παίζει η τύχη, ενώ η δεύτερη αποτελεί βιωματική κατάσταση και αναβλύζει από τα τρίσβαθα της ανθρώπινης ύπαρξης όταν πληρούνται οι κατάλληλες συνθήκες ( σωματικής υγείας και ψυχικής, πνευματικής αταραξίας ).

Και εδώ έρχεται η δεύτερη ένσταση:

Αφού η ευδαιμονία είναι προσωπικό θέμα του καθενός, τι νόημα έχει η θέσπιση δικαιώματος στην ευδαιμονία;

Βέβαια το πρόβλημα ξεκινάει, ως προς την πρώτη ένσταση, από το γεγονός ότι σε καμιά άλλη γλώσσα εκτός από την Ελληνική οι έννοιες της Ευτυχίας και της Ευδαιμονίας δεν διαχωρίζονται με τόση σαφήνεια.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η φιλοσοφία και η ρητορική γεννήθηκαν στην Αρχαία Ελλάδα, που η γλώσσα της επέτρεπε την έκφραση όχι μόνον των βασικών εννοιών, αλλά και των λεπτών αποχρώσεών τους.

Ας παρακάμψουμε λοιπόν την πρώτη ένσταση και ας επικεντρωθούμε στην δεύτερη που αφορά το δικαίωμα στην ευδαιμονία αφού κατά την γνώμη μου εκεί εντοπίζεται ουσιαστικά το θέμα.

Τί σημαίνει όμως δικαίωμα στην Ευδαιμονία;

Η λέξη δικαίωμα εμπεριέχει την έννοια της διεκδίκησης από κάποιον άλλο, την κοινωνία, την Πολιτεία, την εξουσία. Η ευδαιμονία από την άλλη είναι μια εσωτερική μας συναισθηματική κατάσταση και δεν αφορά κανέναν άλλο παρά μόνο εμάς. Η επίτευξη της Ευδαιμονίας όμως προϋποθέτει την σωματική μας υγεία και την ψυχική μας αταραξία και αυτά δεν εξαρτώνται μόνο από μας, αλλά και από το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε.

Το δικαίωμα λοιπόν στην Ευδαιμονία, ανάγεται στο δικαίωμα διαφύλαξης της σωματικής και της ψυχικής  μας υγείας, αλλά και κατά το δυνατόν ταχύτερης αποκατάστασης της, όταν αυτή κλονιστεί και στο δικαίωμα να  αισθανόμαστε ασφάλεια μέσα στο κοινωνικό μας χώρο.

 Η ασφάλεια είναι βασική προϋπόθεση της ψυχικής μας αταραξίας και αφορά όχι μόνο το δικαίωμα διασφάλισης της ζωής και της περιουσίας αλλά και την δυνατότητα κάλυψης των βασικών βιοτικών μας αναγκών στο παρόν και το μέλλον.

Από τα βασικά αυτά δικαιώματα, απορρέουν μία πλειάδα πιο εξειδικευμένων δικαιωμάτων, όπως η πρόσβαση σε ένα ικανοποιητικό σύστημα υγείας, το δικαίωμα στην εργασία, αλλά και το δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο, το δικαίωμα σε κοινωνική πρόνοια και προστασία, το δικαίωμα στην Παιδεία και την Ενημέρωση, το δικαίωμα στην Ελευθερία του λόγου και της έκφρασης, το δικαίωμα σε αντικειμενική Δικαιοσύνη,  το δικαίωμα στην διαφορετικότητα και πολλά άλλα που χαρακτηρίζουν μία ανοικτή δημοκρατική κοινωνία, μιας και δεν είναι δυνατόν να συζητούμε για δικαίωμα στην Ευδαιμονία σε ένα αυταρχικό καθεστώς.

Βέβαια τα δικαιώματα συνεπάγονται και υποχρεώσεις που δεν συνιστούν όμως καθήκον για τους πολίτες, αλλά το δίκαιο αντίτιμο της συμμετοχής σε μια τέτοια ανοικτή δημοκρατική κοινωνία.

 Μην ξεχνάμε ότι η Φιλοσοφία αποτελεί το υπόβαθρο της Πολιτικής όπως και της Επιστήμης. Γι’ αυτό και μία Διακήρυξη του δικαιώματος στην Ευδαιμονία είναι από μόνη της κορυφαία πολιτική πράξη που πηγάζει από μια Φιλοσοφική στάση απέναντι στην Ζωή.   Αυτή η Πολιτική δεν έχει καμία σχέση με την αγοραία πολιτική της κενής ρητορείας, της στείρας ιδεολογίας και των ανομολόγητων ιδιοτελών σκοπιμοτήτων. 

Η Πολιτική είναι η Τέχνη που προσπαθεί να επιλύσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τα πραγματικά προβλήματα της ζωής, ώστε να εξασφαλίζει κατά το δυνατόν την ασφάλεια και την ευημερία των κοινωνιών. Δεν είναι μόνον η Τέχνη του εφικτού, αλλά και εκείνη που  οραματίζεται και δρα, ώστε να καταστήσει εφικτό το σημερινό ανέφικτο. Όποιος απορρίπτει αυτήν την Πολιτική απλά απορρίπτει την πραγματικότητα και ζει στο δικό του φανταστικό κόσμο.

Μπορεί λοιπόν το αίτημα για δικαίωμα στην Ευδαιμονία να γίνει σήμερα αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε με βάση τα γεγονότα, τα φαινόμενα αφήνοντας κατά μέρος, τους ιδεαλισμούς , τα μεγάλα λόγια  και τους ευσεβείς μας πόθους.

Η πορεία των εξελίξεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη, δείχνει να ακολουθεί την εντελώς αντίθετη πορεία από εκείνη που θα ήταν συμβατή με το αιτούμενο δικαίωμα στην Ευδαιμονία.

Είναι μια πορεία απαξίωσης της Δημοκρατίας και πορείας σε όλο και πιο αυταρχικές πρακτικές, χωρίς Ελευθερίες, Δικαιοσύνη, Αλήθειες, και Αγάπη που οδηγούν σε οικονομική εξαθλίωση, ανασφάλεια και περιθωριοποίηση, όλο και περισσότερους Ευρωπαίους πολίτες, ακόμα και στα οικονομικά ισχυρά Ευρωπαϊκά Κράτη και σε κατεδάφιση του συστήματος Υγείας και του κράτους Πρόνοιας.

Βέβαια κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη για δημοκρατικούς θεσμούς.

Δεν υφίσταται καν Συνταγματικός Χάρτης.

Από τα θεσμοθετημένα όργανά της μόνο το Ευρωκοινοβούλιο διαθέτει δημοκρατική νομιμότητα, αλλά δεν έχει καμία σημαντική αρμοδιότητα. Δεν έχει το αυτονόητο για κάθε κοινοβούλιο δικαίωμα να νομοθετεί. Μπορεί μόνο να επικυρώνει -δίνοντας δημοκρατική επίφαση- στους νόμους που προτείνουν η Επιτροπή και ο Πρόεδρός της που είναι διορισμένα όργανα και δεν λογοδοτούν πουθενά και σε κανένα.

Στην Ευρωζώνη τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, αφού το διαβόητο Eurogroup, το συμβούλιο των υπουργών των οικονομικών της Ευρωζώνης, δεν είναι καν θεσμοθετημένο όργανο, στις συνεδριάσεις του δεν κρατούνται πρακτικά, πιθανώς για να μπορούν οι συμμετέχοντες να αλληλοβρίζονται και να αλληλοεκβιάζονται με την άνεσή τους και φυσικά και αυτό δεν λογοδοτεί σε κανένα.

Η Ε.Κ.Τ. είναι μεν ανεξάρτητη, αλλά δεν έχει δικαίωμα να βοηθήσει μία οικονομία κράτους μέλους που έχει πρόβλημα, ούτε να πάρει μέτρα για να  στηρίξει το κοινό νόμισμα αν προκύψει τέτοια ανάγκη. Από την άλλη τα κράτη μέλη της ευρωζώνης δεν διαθέτουν Εθνική Κεντρική Τράπεζα που να μπορεί να ασκήσει νομισματική πολιτική.

Η Ε.Κ.Τ. έχει και αυτή διορισμένο πρόεδρο, που δεν δίνει λόγο σε κανένα, αλλά ούτε μπορεί να συγχρονίσει την νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας με τις δημοσιονομικές πολιτικές της Ευρωζώνης.  Σήμερα η Ε.Κ.Τ. ακολουθεί έντονα επεκτατική νομισματική πολιτική, την στιγμή που οι πολιτικές ηγεσίες της Ευρωζώνης ακολουθούν περιοριστικές δημοσιονομικές πολιτικές λιτότητας, γεγονός που αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία στην Οικονομική θεωρία.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα οφείλεται στο γεγονός, ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε την νομισματική ενοποίηση χωρίς να έχει πρώτα πετύχει την πολιτική ενοποίηση, λέγοντας ότι έβαλε το κάρο μπροστά από το άλογο.

Ξεχνούν ότι η Ε.Ε. ξεκίνησε σαν Ένωση Άνθρακα και Χάλυβα, δηλαδή σαν ένα καρτέλ βαριών ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Ήταν το δημιούργημα μιας οικονομικής ευρωπαϊκής ελίτ, με τις ευλογίες των Αμερικανών, που ενδιαφέρονταν πρώτιστα για τα συμφέροντά της και την δημιουργία ενός ενιαίου οικονομικού χώρου και κανένα πραγματικό ενδιαφέρον δεν είχε, πέρα από την όποια ρητορική, για την πολιτική Ευρωπαϊκή Ενοποίηση και τα ευρύτερα συμφέροντα των Ευρωπαϊκών Λαών.

Η ελίτ αυτή από διαπλεκόμενους πολιτικούς, τραπεζίτες και μεγαλοβιομήχανους οδήγησε την Ευρωπαϊκή Ένωση σε όλες τις μετεξελίξεις της έως και την, όπως αποδείχτηκε, προβληματική νομισματική της ένωση, δημιουργώντας παράλληλα μία πολυπληθή, δαιδαλώδη, αναποτελεσματική αλλά σκανδαλωδώς αμειβόμενη  γραφειοκρατία, για να εξασφαλίσει το μέλλον των γόνων της και των ημετέρων, μακριά από την πραγματικότητα και τις ανάγκες των Ευρωπαϊκών λαών. 

Βέβαια για να είμαστε δίκαιοι η Ευρωπαϊκή Ένωση πέτυχε στον πρωταρχικό στόχο της, δηλαδή την δημιουργία ενός οικονομικού χώρου κοινών συμφερόντων των πάλαι ποτέ εμπόλεμων Ευρωπαϊκών Κρατών, ώστε να αποφευχθεί στο μέλλον μία νέα πολεμική σύρραξη, γεγονός που οδήγησε σε μια μακρά περίοδο ειρήνης και ευημερίας, που όμως σήμερα έχει φτάσει στο τέλος της.

Σήμερα η δομή και η πολιτική της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, προδικάζουν μία συγκρουσιακή πορεία των Ευρωπαϊκών Κρατών, με το κοινό νόμισμα να λειτουργεί διαλυτικά στην πορεία της Ένωσης.

Το γεγονός ότι η Ε.Ε. και η Ευρωζώνη αποτελούνται από Δημοκρατίες, δεν τις προσφέρει κανένα δημοκρατικό διαπιστευτήριο.

Η λειτουργία τους αποδείχτηκε ότι είναι άκρως αυταρχική και αντιδημοκρατική θυμίζοντας κάτι από ανήθικη μοναρχική απολυταρχία των προηγούμενων αιώνων.

Οι πολιτικές  που εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται στην Ευρωζώνη μετά τις κρίσεις του 2007  και 2010, απέδειξαν πέραν πάσης αμφιβολίας την αντιδραστικότητα και την υποκρισία της κυρίαρχης ελίτ, η οποία σφετερίσθηκε δεσποτικά την πολιτική εξουσία, που κύριο μέλημά της ήταν η διάσωση των Τραπεζών, σε βάρος των λαών, που κλήθηκαν να πληρώσουν την απληστία των Τραπεζιτών και στους οποίους επέβαλαν σκληρή λιτότητα και δυστυχία, ιδίως σε αυτούς που είχαν την ατυχία να μπούνε στα περίφημα μνημόνια, στο όνομα ανεφάρμοστων κανόνων, αμφιλεγόμενων μεταρρυθμίσεων και ανέφικτων στόχων, κουρελιάζοντας το περίφημο «Ευρωπαϊκό Κεκτημένο» που μόνο σαν ανέκδοτο μπορεί πλέον να αναφέρεται.

Μπορεί λοιπόν το αίτημα για δικαίωμα στην Ευδαιμονία να γίνει σήμερα αποδεκτό από αυτή την Ευρωπαϊκή Ένωση;

          Αναφέραμε και προηγουμένως ότι δεν είναι δυνατόν να συζητούμε για δικαίωμα στην Ευδαιμονία σε ένα αυταρχικό καθεστώς.

Αντίθετα το αίτημα υπό τις παρούσες συνθήκες καταλήγει επαναστατικό και αποσταθεροποιητικό του συστήματος. Γιατί οι Ευρωπαϊκές ελίτ μέσω των πολιτικών φερέφωνων τους, προσπαθούν να πείσουν τους Ευρωπαίους πολίτες, ότι έτσι έχουν τα πράγματα και ότι ένας δρόμος υπάρχει, αυτός της αέναης λιτότητας και απαξίωσης των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, που τόσο αίμα κόστισαν στις προηγούμενες γενιές, με την υπόσχεση μίας θολής και απροσδιόριστης ανάπτυξης κάπου στο μέλλον, στην προσπάθεια να διατηρήσει τα προνόμιά της και να συνεχίσει να λυμαίνεται τον πλούτο των κοινωνιών.

             Στο μεταξύ η κοινωνική αποσάθρωση που προκαλεί η ανέχεια, η απελπισία και η περιθωριοποίηση όλο και μεγαλύτερων λαϊκών στρωμάτων και η έλλειψη προοπτικής ιδίως στους νέους, έχουν ξυπνήσει τους παλιούς εφιάλτες της ξενοφοβίας, του ρατσισμού, και της καχυποψίας στην διαφορετικότητα. Η προσφυγική κρίση και η αδυναμία στοιχειώδους αντιμετώπισής της από την Ε.Ε. ήρθε να επιδεινώσει το πρόβλημα. Έτσι ο ναζισμός ξανασηκώνει κεφάλι και διεκδικεί με αξιώσεις την εξουσία σε πολλές Ευρωπαϊκές Χώρες. 

              Και όμως η διάλυση της Ε.Ε. παρ’ όλα αυτά, θα είχε ενδεχομένως πολύ χειρότερες συνέπειες για τους λαούς της Ευρώπης. Τα πρόσφατα ιστορικά παραδείγματα της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

                Επομένως ο ασφαλέστερος αν και δύσβατος δρόμος είναι η προσπάθεια εκδημοκρατισμού της Ένωσης μέσα από τον Ελληνικό Φιλοσοφικό Διαφωτισμό και μετεξέλιξής της στην Ευρώπη των πολιτών. Σ΄ αυτήν την Ευρώπη το δικαίωμα στην Ευδαιμονία θα είχε θέση και θα γινόταν σεβαστό.

              Ουτοπία θα υποστηρίξουν κάποιοι. Σωστά, αλλά η ουτοπία είναι κάτι που δεν υφίσταται την παρούσα στιγμή. Είναι ο στόχος που βάζει κανείς για να αλλάξει μια πραγματικότητα. Εμπεριέχει το Όραμα. Το Όραμα οδηγεί σε πράξεις, αλλά συγχρόνως οδηγεί τις πράξεις και βρίσκει τα μέσα, καθορίζοντας την Στρατηγική επίτευξης του στόχου.

             Προϋπόθεση η  βούλησή μας και η αποφασιστικότητά μας σαν Ευρωπαίοι πολίτες, να αλλάξουμε την πραγματικότητα και σαν έμπειροι ναυτικοί να οδηγήσουμε το καράβι στο λιμάνι που εμείς θα επιλέξουμε, παρά τις καταιγίδες, τους Λαιστρυγόνες και τους Κύκλωπες που θα συναντήσουμε στην πορεία μας. Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει πρώτα εμείς να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα που ζούμε. Αυτήν που θέλουν να μας πείσουν ότι δεν μπορεί ν’ αλλάξει και πρέπει μοιρολατρικά να αποδεχτούμε. 

Όπως έλεγε ο Επίκουρος «Κακό πράγμα η Ανάγκη. Αλλά δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να ζεις με την Ανάγκη!»

            Το δικαίωμα στην Ευδαιμονία το κερδίζουν αυτοί που παίρνουν την ζωή τους στα χέρια τους και έχουν το θάρρος να αναλάβουν την ευθύνη των δικών τους αποφάσεων. Το δικαίωμα στην Ευδαιμονία επιβάλλεται, δεν παραχωρείται από καμία εξουσία. Γι’ αυτό και αποτελεί ένα γνήσια Επαναστατικό αίτημα άξιο των Πεφωτισμένων αδελφών.

           Το κάλεσμα για υιοθέτηση του αιτήματος από τους Ευρωπαίους πολίτες -από όλους μας- είναι κάλεσμα στην παρέκκλιση από τον μονόδρομο της Στωικής αναγκαιότητας που συντηρεί την εξουσία των ελίτ, αλλά οδηγεί την Ευρώπη ντετερμινιστικά, για άλλη μια φορά, σε ένα μέλλον σύγκρουσης και ολέθρου. Είναι κάλεσμα αφύπνισης των ευρωπαϊκών λαών, για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, της Αξιοπρέπειας, της Αλληλεγγύης, της Δικαιοσύνης, της Αλήθειας, της Αγάπης  και της Ελευθερίας και την δημιουργία της δικής μας Ευρώπης, μίας Ευρώπης ικανής να προσφέρει στους πολίτες της όλες τις προϋποθέσεις, ώστε ο καθένας ξεχωριστά να έχει την δυνατότητα να  επιδιώξει την προσωπική του Ευδαιμονία.

 

Ιανουάριος 2017 χ.κ.