ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ

 

ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ

 

Ο παρακάτω πίνακας έχει τίτλο «Πτυχές του Τεκτονισμού», και θα αναφερθεί κυρίως σε κάποιες ιστορικές φάσεις του Ελευθεροτεκτονισμού.

Πριν όμως ξεκινήσει ο πίνακας, θα ήθελα να αναφερθώ στην αναγκαιότητα της γνώσης και της Ιστορικής πλευράς του Τεκτονισμού.

Το σύστημα ή η φιλοσοφική ατραπός που ακολουθούμε έχει διατηρηθεί ζωντανή και ενεργή ως και τις μέρες μας, βάση ενός παραδοσιακού καταστατικού.

Της παραδόσεως. Η παράδοση αυτή καθ’ αυτή έχει δύο πλευρές. Την μυητική πλευρά της και την ιστορική.

Ο Τεκτονισμός είναι ένα σύστημα το οποίο εξελίχθηκε δια μέσου των αιώνων.

Μία πρωτοποριακή, φιλοσοφική οργάνωση, ανεξίθρησκη, η οποία επηρεάστηκε άμεσα από την ιστορία του.

Όμως στον συμβολικό Τεκτονισμό, τα «γιατί» και οι ερωτήσεις είναι πάρα πολλά.

Μία πληθώρα συμβόλων δίδεται προς αποσυμβολισμό, μάλιστα με την ελευθερία ακόμα και της προσωπικής ερμηνείας.

Πόσοι όμως άνθρωποι, κάηκαν στην πυρά, εκτελέστηκαν, βασανίστηκαν, γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Και πόσο ιερή υποχρέωση, ή καθήκον έχει ο Τέκτονας στο να εξελίξει αυτή την Ερμητική παράδοση.

Μέσα στον Ναό το σύμβολο του ΝΑΙ είναι ο Γραμματέας. Ο οποίος έχει σαν καθήκον να καταγράφει όχι τα δρώμενα, αλλά κάθε λόγο που θα ειπωθεί, κάθε δράση που θα συμβεί, και εκτός τυπικού. Με δύο λόγια, είναι ακριβώς ο καταγραφέας της Ιστορίας της Στοάς.

Η ιστορία της Στοάς υπάρχει για να μην επαναλαμβάνονται αφενός λάθη, αφετέρου όμως είναι και οι πράξεις υπευθυνότητας, οι λόγοι συνέπειας, που πρέπει εφ’ όσον προωθούν την αρωγή της Στοάς να μένουν.

Η ιστορία του Τεκτονισμού, χάνεται καθώς λέγεται, στα βάθη των αιώνων.

Αυτό είναι φυσικό να εικάζεται διότι κατά το τυπικό του πρώτου συμβολικού βαθμού γίνεται λόγος για τις ομοιότητες της μυήσεως σε αρχαία Μυστήρια, όπως τα Ορφικά.

Η καταγεγραμμένη ιστορία του, είναι όμως κατά πολύ νεώτερη και ίσως μοιάζει με παραμύθι, αν προσπαθήσουμε να γυρίσουμε με την φαντασία μας στα χρόνια των Ιπποτών κατά την διάρκεια των Σταυροφοριών.

Η ίδρυση του Τάγματος των Ναϊτών κατά το τέλος της πρώτης Σταυροφορίας στους Ιερούς Τόπους, σηματοδοτεί μια μεγάλη αλλαγή για την νοοτροπία του Δυτικού πολιτισμού.

Ένα Τάγμα αφιερωμένο στον Χριστιανισμό που όμως γνωρίζει και μάλιστα επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από το Αραβικό στοιχείο.

Μετά από αιώνες (200 χρόνια περίπου) μαχών και προσήλωσης στα ιδεώδη, στα Χριστιανικά ιδεώδη, το Τάγμα διαλύεται. Οι αρχηγοί του καίγονται. Ένα από τα μέρη του Τάγματος βρήκε καταφύγιο στην Σκωτία.

Έτσι το 1312 κατά την γιορτή του Αγ. Ιωάννη, στο νησί Mull, το τμήμα των Ναϊτών που επέζησαν της καταστροφής αποφάσισαν να συστήσουν ένα τάγμα.

Για να αποφύγουν τους διωγμούς, υιοθέτησαν σημεία και λέξεις κατά το πρότυπο των Τεκτόνων, και ονομάστηκαν Τέκτονες Ελεύθεροι και Αποδεδειγμένοι για να υποδηλώσουν έτσι, πως είχαν ελευθερωθεί, και είχαν αποδεχθεί άλλες συνήθειες.

Το 1361 η έδρα μεταφέρθηκε στα Aberdeen, και από εκεί επεκτάθηκε το Τάγμα.

Όμως μια ερώτηση είναι γιατί επιλέχθηκε η συντεχνία των Τεκτόνων.

Οι Ναΐτες όταν συστάθηκαν το 1118 στην Ιερουσαλήμ ασχολήθηκαν με την προστασία της Άγιας Γης και την αναστήλωση του Ναού του Σολομώντα.

Επίσης έχτιζαν οχυρά, οικοδομούσαν εκκλησίες, κατασκεύαζαν δρόμους και γέφυρες.

Η μύηση που πρώτα αφορούσε την γνώση του επαγγέλματος, ήτανε  μύηση στον Θείο Νόμο, αφού πρέπει ο Τέκτονας να προσπαθεί να φτάσει στην Τελειότητα, τελειότητα που η επαγγελματική της αξία, δεν είναι παρά η λατρεία του Θείου.

Η πορεία: Προς την πνευματική Ανατολή με τον βηματισμό.

Η Αδελφική ενότητα: Με την χειραψία.

Η Δράση: Με τις κρούσεις, τις επιφωνήσεις και τις λέξεις.

Η Φυσική και ψυχολογική  προπαρασκευή με την στάση.

Η συμβολική αφιέρωση στον Σκοπό και την Εργασία με την περιβολή.

Το 1441 ο Ιάκωβος ο Β΄ βασιλιάς της Σκωτίας, διόρισε τον Σαιντ Κλέρ, προστάτη και υπερασπιστή των Σκώτων Τεκτόνων.

Το αξίωμα ήταν κληρονομικό και ύστερα από τον θάνατό του γύρω στα 1480, οι απόγονοί του συγκεντρώνονταν μια φορά τον χρόνο στο Κιλγουίνιγκ.

Τοποθεσία που όπως λέγεται, πρωτοέφθασαν, οι Ναΐτες που είχαν διαφύγει από τον διωγμό.

Το έτος 1453 γίνεται η άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Αποτέλεσμα ήταν να φύγει από τον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο, ένα μεταναστευτικό ρεύμα προσφύγων προς την Δυτική Ευρώπη.

Ένα ρεύμα που πήρε μαζί του και διέδωσε τους θησαυρούς της Ελληνικής γνώσης.

Κείμενα από τον Ερμητισμό, το Νέο Πλατωνισμό, τον Γνωστικισμό, τον Επικουρισμό, την Αλχημεία, την Ιερή Γεωμετρία του Πλάτωνα, τις Αριστοτελικές γνώσεις που στην διάρκεια του πρώτου, δεύτερου και τρίτου αιώνα, είχαν συστηματικά εμπλουτισθεί και εκσυγχρονιστεί από τους Βυζαντινούς.

Τα αποτελέσματα αυτών των εξελίξεων είναι καταλυτικά. Πολλοί ιστορικοί συμφωνούν ότι αυτό ήταν το σημαντικότερο γεγονός που οδήγησε στο φαινόμενο που ονομάσθηκε Αναγέννηση.

Η Ελληνική πνευματική κληρονομιά έφτασε πρώτα στην Ιταλία. Δημιουργήθηκαν Ακαδημίες για την μελέτη και την διάδοση του Ελληνικού Πνεύματος.

Από την Ιταλία εξαπλώνεται μέσα στα επόμενα 100 χρόνια ένα κύμα εσωτερισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Οι Τέκτονες βρίσκουν μέσα σ’ αυτήν τη γνώση, στοιχεία που υιοθετούν, ανανεώνουν και πλουτίζουν την φιλοσοφία τους.

Βρίσκουν στο «Τίμαιο» του Πλάτωνα, την παλαιότερη ταύτιση του Δημιουργού με τον «Αρχιτέκτονα του Σύμπαντος». Στο «Τίμαιο», ο δημιουργός ονομάζεται «Τέκτων», που σημαίνει βέβαια αρχιτεχνίτης ή αρχιμάστορας.

Η εσωτερική αυτή γνώση θα περάσει στην Σκωτία με τους γάμους Σκώτων ευγενών, με κυρίες της Γαλλικής Αυλής, οι οποίες παρά τις αντιδράσεις της Καθολικής Εκκλησίας, συντηρούσαν και μελετούσαν τον εσωτερισμό καθώς και την Ελληνική παιδεία.

Και εκεί που η παλαιά Ναϊτική κληρονομιά είχε προετοιμάσει το έδαφος, ενώ οι συντεχνίες των «επαγγελματιών» λιθοξόων υπό την προστασία των Σινγκλέρ είχαν αναπτύξει τα δικά τους μυστήρια, η εσωτερική σκέψη θα γινόταν δεκτή με ενθουσιασμό.

Την υιοθέτησαν ποιητές, αγκαλιάστηκε από μεγάλους άνδρες όπως ο Φράνσις Μπέϊκον.

Εφ’ όσον όμως συνδεόταν και με τους Καθολικούς Οίκους της Ευρώπης, δεν ήταν δυνατόν οι εσωτερικές ιδέες να εκφραστούν δημόσια και καθαρά. Η ύπαρξή τους ήταν κρυμμένη, περιορισμένη σε ομάδες μελετητών, μέσα σε αριστοκρατικούς κύκλους.

Σ’ αυτήν την κατάσταση οδήγησε βέβαια και η δημιουργία της Ιεράς Εξέτασης το 1484, έτος «θαυμάτων» όπως το χαρακτήρισαν οι σύγχρονοι, όπου ο Ζευς και ο Κρόνος ενωμένοι στον αστερισμό του Σκορπιού, υπόσχονται, σύμφωνα με τις προφητείες, ριζική ανανέωση και μάλιστα την έναρξη της χρυσής εποχής.

Ο Πάπας Ιννοκέντιος ο Η΄, δημοσίευσε μία βούλα, που όχι μόνο δεν προοιώνιζε τίποτα χρυσό, αλλά καθιέρωνε από καθέδρας το κυνήγι των μαγισσών και των εσωτεριστών.

Με την επιστολή αυτή ο Πάπας επικύρωνε το έργο των δύο Δομινικανών Ιεροεξεταστών, τον Γιάκομπ Σπρέγκερ, γνωστού και ως εκτελεστή και τον Χάϊντριχ Κράμερ, στους οποίους ανατέθηκε η καταστολή της διαφθοράς.

Παρόλο όμως το κυνήγι που δέχθηκε ο Τεκτονισμός και οι άλλες φιλοσοφικές ομάδες, όπως οι Γνωστικοί, ο Τεκτονισμός αναδύθηκε σαν θεματοφύλακας ενός ιδεαλισμού γεμάτου δύναμη και φαντασία, που θα μπορούσε με τρόπο μοναδικό να συνεχίσει να διαδίδει το φιλοσοφικό του περιεχόμενο.

Το τελευταίο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με τους γνωστούς σε όλους μας φιλόσοφους του διαφωτισμού. Λόκ, Ντιντερό, Ρουσσώ, και βέβαια Βολτέρο, που αυτοί άλλωστε μιλούσαν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια συνεχή αναζήτηση.

Τα εσωτερικά ρεύματα που κυριαρχούν είναι ποικίλα. Ο εσωτερισμός στην Ευρώπη αποκαλείται τώρα πια Ροδοσταυρισμός.

Αρχίζουν να εμφανίζονται διακηρύξεις και διάφορα έντυπα που μιλούν για ένα «αόρατο  κολέγιο» των Ροδοσταύρων.

Ίσως μία από τις πιο χαρακτηριστικές έμπρακτες δηλώσεις του τάγματος αυτού, είναι αυτή του 1622 στους δρόμους του Παρισιού.

Εμφανίζεται λοιπόν μία αφίσα, η οποία λέει περίπου τα εξής:

«Εμείς οι εκπρόσωποι του αόρατου κολεγίου, του Τάγματος των Ροδοσταύρων, που η παρουσία μας σ’ αυτήν την πόλη δεν είναι ορατή, αλλά υπάρχει παντού, φανερά και μυστικά με την χάρη αυτού που βρίσκεται πολύ ψηλά, και που στρέφονται σ’ αυτόν  οι καρδιές των δίκαιων ανθρώπων, θέλουμε να προειδοποιήσουμε όλους σας, και να σας γλιτώσουμε από το λάθος του θανάτου».

Πολλοί ήταν αυτοί που αναρωτήθηκαν ποιοι ήταν πίσω από αυτή την κίνηση.

Άλλοι ήταν σίγουροι πως επρόκειτο για φάρσα, για ένα κακόγουστο αστείο που είχε σαν στόχο του την Καθολική Εκκλησία.

Ιδρυτής αυτού του «κολεγίου», υπήρξε κάποιο μυθικό πρόσωπο μάλλον, ο Christian Rosenchroits του οποίου  η δράση και η ύπαρξη αμφισβητούνται.

Ο Ροδοσταυρισμός όμως ήταν ένας ακόμα βαθμός που εκείνη την περίοδο δημιουργούνταν και έμελλε να γίνει ο 18ος του Σκωτικού Τεκτονισμού.

Άλλωστε τα σύμβολά του είχαν συμπεριληφθεί σε βιβλίο του 1604 με τίτλο «Ναομετρία» τίτλος που σαφώς παραπέμπει και σε Τεκτονικά βιβλία της εποχής.

Και το κυριότερο ο βασιλιάς της Σκωτίας Robert Brocc ιδρύοντας το Βασιλικό Τάγμα της Σκωτίας, έδωσε στους Τέκτονες Ναΐτες τον βαθμό του Σκώτου Ιππότη.

Ο βαθμός αυτός ονομάστηκε Ρόδινος Σταυρός κατά το έμβλημά των Ναϊτών στις Σταυροφορίες.

Στις 24 Ιουνίου του 1717 ημέρα του Αγίου Ιωάννη του θέρους, τέσσερις  Στοές του Λονδίνου, με τα γραφικά ονόματα των καπηλειών που συνεδρίαζαν:

« Η χήνα και η σχάρα»

« Το στέμμα»

« Η μηλιά»

« Το καπέλο και τα σταφύλια»  Ιδρύουν την μεγάλη Στοά του Λονδίνου.

Το 1721 αναθέτει στον πάστορα Adersson να συντάξει τα  Landmarks.

Η ίδια λέξη σημαίνει «οριοθέσια» ή «ορόσημο» και εκφράζει τις θεμελιώδης διατάξεις του Τεκτονισμού. Τα δικά του σταθερά και αμετάβλητα χαρακτηριστικά.

Ο Αδελφός Mackeig φρονούσε ότι τα Landmarks είναι τα παγκόσμια έθιμα του Τεκτονισμού και τέθηκαν σιγά - σιγά σαν κανόνες δράσεως.

Επί αιώνες τα Landmarks ήταν άγραφα και μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά.

Με την παράδοσή τους, ή μάλλον με την έμπρακτη άσκησή τους οι Μυημένοι στο Τάγμα, έδιναν την επίσημη διαβεβαίωση ότι θα τηρούσαν αυτά πιστά.

Οι δε Σεβάσμιοι των Στοών κατά την εγκατάστασή τους ορκίζονταν να μην παραβούν ποτέ αυτά, και υπενθυμίζετο  σ’ αυτούς που τους εγκαθιστούσε ότι: «Ουδενί πρόσωπο και ουδενί Σώματι, δίδεται τροποποιείν ή νεωτερίζειν εν τη Αρχαία Τεκτονική».

Η ιστορία του Ελληνικού Ελευθεροτεκτονισμού, καλύπτει ένα διάστημα τριακοσίων πενήντα περίπου ετών από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα.

Το πρώτο κείμενο περί Τεκτονισμού στον Ελληνικό χώρο αναφέρεται σε αυτόν, ως την «αίρεση των κονιατών» και τοποθετεί την εμφάνισή τους στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1667. Αυτούς τους πρώτους Τέκτονες θα αφορίσει ο Πατριάρχης Παϊσιος ο Β΄, ο οποίος θα χαρακτηρίσει την Μασονία ως απόκρυφη λατρεία των δαιμόνων.

Παρόλα αυτά ο Τεκτονισμός θα συνεχίσει να διαδίδεται και στον κυρίως Ελληνικό κορμό.

Μετά τα έκτροπα που ακολούθησαν την Γαλλική Επανάσταση, και με δεδομένη την υποστήριξη του Τεκτονισμού σε ριζοσπαστικές ιδέες, καταδικάζεται.

Την περίοδο εκείνη γράφονται πολλά βιβλία κατά του Τεκτονισμού, («Βιβλίον καλούμενον έλεγχος κατά άθεων και δυσσεβών» 1792, «Η αθλιότης των δοκησίσοφων» 1794, και «Στηλίτευσης φαρμαγονικής αιρέσεως» 1794).

Όμως η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από την δράση λαμπρών προσωπικοτήτων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον Τεκτονισμό. Όπως ο Ρήγας Φεραίος.

Του οποίου το όραμα συγγένευε σε πολλά σημεία με τις αρχές του Τεκτονισμού, φυσικό επόμενο εφ’ όσον ο ίδιος είχε δημιουργήσει στην Βιέννη το 1797 την Στοά των «Καλών Εξαδέλφων».

Στις Τεκτονικές Στοές των επτανήσων μυείται ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, και ο Γρηγόριος ο Ε΄.

Την ίδια εποχή δρουν Τεκτονικά ιδρύματα, όπως το Ελληνικό Ξενοδοχείο του Καποδίστρια και η Φιλόμουσος Εταιρεία.

Ο αγώνας του Ελευθεροτεκτονισμού είναι το θεμέλιο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, ας μην ξεχνάμε ότι ακόμα και η Φιλική Εταιρεία έδρασε και επηρεάστηκε μέσα από τα σύμβολα του Τεκτονισμού.

Το 1863 ιδρύεται η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος.

Αν και οι προσπάθειες για την απελευθέρωση εντείνονται μέσα από τα οράματα των Τεκτόνων, το έργο τους δεν αναγνωρίζεται.

Ο Καποδίστριας για λόγους εθνικής ασφάλειας απαγορεύει την δράση κάθε είδους μυστικών εταιριών συμπεριλαμβανομένων και των Τεκτονικών.

Το 1902 υπό την σκέπη της Ορθόδοξης Εκκλησίας  εκδίδεται στην Πάτρα αντιτεκτονικό βιβλίο « Ο Μασονισμός Αποκαλυπτόμενος», όπου μέσα αναφέρει εκτός των άλλων:

« Ο Έλλην Τέκτων είναι αδελφός και του άθεου και του Τούρκου» γράφει, πιθανός ξεχνώντας τους θεμελιωτές της επανάστασης, ενώ παρακάτω συνεχίζει τους αφορισμούς: «Πλην φοβούμεθα και τρέμομεν διά τίνας αστήρικτους ψυχάς, αίτινες καταδύονται υποβρύχιαι, εις τα θολερά της ασέβειας ύδατα, τα οποία εξέρχονται από των σκοτεινών και απαισίων του Μασονισμού Στοών».

 Στα μέσα της δεκαετίας του 1930 στην Ελλάδα  ιδρύεται η πρώτη μικτή Στοά, τον Οκτώβριο του 1926, με την επωνυμία «Αθηνά».

Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την επανασύσταση του Μικτού Τεκτονισμού, τριάντα χρόνια αργότερα το 1984 ο Μικτός Τεκτονισμός γίνεται Ομοσπονδία.

Δώδεκα χρόνια μετά, το 1996, ιδρύεται η Μεγάλη Μικτή Στοά της Ελλάδος υπό την αιγίδα του Διεθνούς Τεκτονικού Τάγματος «Δελφοί».

Αδελφοί μου, αυτή είναι λίγο πολύ η πορεία του Τεκτονισμού έως τις μέρες μας.

Διαθέτουμε  ένα αγαθό- πολύτιμο- όλοι μας.

Την ελευθερία να είμαστε Τέκτονες, να διαιωνίζουμε την αρετή, να υμνούμε το κάλλος, και να ασπαζόμαστε το μεγαλείο της Σοφίας.

Η ιστορία, μας δείχνει ότι ο Τέκτονας, είναι για κάθε εποχή ένας Προμηθέας.

Δίδει το φως (τη φωτιά) με αυταπάρνηση χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες, ακόμα κι όταν ξέρει ότι αυτές είναι καταδικαστικές.

Ο Ναός της Αρετής οικοδομήθηκε και ανεγείρεται σε κάθε περίοδο της ιστορίας του, και της ανθρωπότητας.

Ο Γκαίτε γι’ αυτούς  τους διαχρονικούς ανθρώπους μέσα στους αιώνες που έκαναν την γνώση, δράση, έγραψε:

«Με τούτο,  γέμισε όσο παίρνει την καρδιά σου, κι όταν,

εισ’ όλος ευτυχισμένος στο αίσθημά σου, πές το όπως θέλεις τότε.

Πές  το ευτυχία, καρδιά, έρωτα, θεό, ή Γνώση.

Αίσθημα είν’ όλα. Το όνομα ήχος είναι,

Και καπνός, που θολώνει τα’ ουρανού το φως.».