Ο ΓΝΩΜΟΝΑΣ ΚΑΙ Ο ΔΙΑΒΗΤΗΣ

  

Ο Γνώμονας και ο Διαβήτης

    Ο γνώμονας και ο διαβήτης είναι δύο από τα Τρία Μεγάλα Φώτα της Στοάς, το δεύτερο και το τρίτο. Το πρώτο είναι η Βίβλος του Νόμου, που συμβολίζει τον Συμπαντικό Νόμο, ή τον θεϊκό Νου, ο οποίος πάντα βρίσκεται στην καρδιά των εργασιών μας. Είναι το βασικό απαραίτητο αντικείμενο, χωρίς το οποίο καμία Στοά δεν μπορεί να λειτουργεί.

Ο γνώμονας και ο διαβήτης είναι τα πιο γνωστά σύμβολα του Τεκτονισμού, τόσο γνωστά που μας αντιπροσωπεύουν ακόμα στον εξωτερικό κόσμο, παρόλο που δεν γνωρίζει ο αμύητος τι συμβολίζουν για μας τους Τέκτονες. Όμως σαν σύμβολα είναι και τα δύο αρχαία και καθολικά.

Σας δίνω μερικά παραδείγματα από την ιστορία: Στο αρχαίο Κινέζικο βιβλίο «Το Μεγάλο Μάθημα», που γράφτηκε περίπου πέντε αιώνες προ Χριστού, γράφει ότι δεν θα έπρεπε να κάνουμε στους άλλους αυτά που δεν θα θέλαμε να κάνουν σε μας, και ύστερα λεει, «Αυτή είναι η αρχή του πράττειν υπό του γνώμονος.»  

Το 1830 χ. κ., ένας παλιός ορειχάλκινος γνώμονας βρέθηκε κάτω από το θεμέλιο μιας πέτρινης γέφυρας στο Limerick  στην Ιρλανδία. Επάνω του ήταν χαραγμένη η ημερομηνία 1517, και μία στροφή:

«Πάσχιζε να ζεις με αγάπη και προσοχή, εντός του επιπέδου και υπό του γνώμονος.»

Επίσης αναφέρεται ότι ο γνώμονας ήταν το σύμβολο των Ιεροφάντων της αρχαίου Αιγύπτου, και το κουβαλούσανε συνεχώς μαζί τους. Ο διαβήτης αναφέρεται πάλι στην Κίνα στο «Βιβλίο της Ιστορίας», περίπου δύο αιώνες προ Χριστού, όπου προτρέπει τους αξιωματικούς του κυβερνήτη: «να εφαρμόζετε τον διαβήτη», δηλαδή, να βάζουν όρια, η να περιγράφουν γύρω τους κύκλο. Βλέπουμε τον διαβήτη, συμβολίζοντας τον θεϊκό δημιουργό, ή Μεγάλο Αρχιτέκτονα, σε πολλά σημεία επίσης στον Χριστιανισμό. Υπάρχει το παράδειγμα της Βίβλου «Moralisee» του 1250 μ.Χ., που περιέχει μία εικόνα του θεού κρατώντας την γη στο ένα χέρι, και έναν διαβήτη στο άλλο μετρώντας την. Άλλο παράδειγμα είναι μια εικόνα ενός ανωνύμου χειρόγραφου του 13ου αιώνα χ.κ. που αντιπροσωπεύει την Δημιουργία. Μπορούμε να τον βρούμε και στην τέχνη διάφορων αιώνων, συνήθως στα χέρια του κτίστη, ο οποίος αντιπροσωπεύει τον Διδάσκαλο, ή τον Μύστη  παράδειγμα στα έργα του Durer, ή του θεού, π. χ. στα έργα του Blake.  

Στην Στοά, βρίσκουμε τον γνώμονα και τον διαβήτη πάντα μαζί, τα δύο αντικείμενα έχοντας το δικό τους συμβολισμό, αλλά μαζί δημιουργώντας συνολικά ένα σύμβολο.

    Ας τα κοιτάξουμε πρώτα χωριστά. Ο γνώμονας είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται μόνο για έναν σκοπό: να ελέγξουμε ότι κάτι είναι ένα σωστά τετραγωνισμένο. Σε οποιοδήποτε κτίριο, από την πιο απλή καλύβα ως τον πιο μεγαλοπρεπή Ναό, αν τα υλικά δεν είναι σωστά τοποθετημένα, και οι γωνίες δεν είναι ορθές, δεν θα είναι καλό κτίριο, και θα αποτύχει. Γι' αυτό πρέπει να ελεγχθεί ο κάθε ένας από τους χιλιάδες λίθους που αποτελούν το κτίριο, και έτσι είναι προφανές ότι ο γνώμονας είναι συνεχώς απαραίτητος σε κάθε στάδιο της εργασίας. 

    Μετά την μύηση του πρώτου βαθμού, στον Νεόφυτο δείχνεται ο κατεργασμένος λίθος σαν δείγμα του τελειοποιημένου Τέκτονα. Για να ταιριάζει σωστά με τους αδελφούς του, και επίσης με την μεγαλύτερη αδελφότητα της ανθρωπότητας, και πέρα από αυτά, να πραγματοποιεί το σχέδιο του Μ..Α..Τ..Σ.., ο Τέκτονας οφείλει να δουλεύει πάνω στην προσωπικότητα του ώστε να ανορθώνεται συνεχώς. Ποιο εργαλείο χρειάζεται στην την εργασία αυτή; Τον γνώμονα, φυσικά, ως τον Νόμο του συνειδητού ανθρώπου, ή την εντιμότητα. Ο χαρακτήρας του ανθρώπου, όπως ο Ναός, κτίζεται με αμέτρητες πράξεις, σκέψεις και συναισθήματα. Αυτά που δεν ελέγχουμε προσεκτικά δεν θα αρμόζουν με τον ανώτερο σκοπό της ζωής μας, θα δημιουργούν προβλήματα, τα οποία κάποια στιγμή θα πρέπει να διορθώσουμε. Δεν γίνεται να προχωρήσει κανείς πνευματικά, αν ο χαρακτήρας του δεν είναι καλά κτισμένος. Χρειάζεται πολύ δουλειά, για να κτίσει κανείς έναν πέτρινο κτίριο, και να  ελέγχει το κάθε λίθο, και να απορρίπτει ότι δεν είναι αρκετό καλό  και επίσης θέλει πολύ δουλειά να μάθουμε να ελέγχουμε κάθε μας σκέψη, κάθε πράξη, κάθε συναίσθημα που υπάρχει μέσα μας. Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι δεν έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν τι σκέφτονται ή τι αισθάνονται, και ρίχνουν το φταίξιμο στην κοινωνία, στους γονείς τους, στον θεό που τους δημιούργησε έτσι. Αυτό όμως είναι   παιδική   αντιμετώπιση.   Ωριμάζουμε   μαθαίνοντας   αυτοπειθαρχία, χρησιμοποιώντας τον γνώμονα για να δοκιμάσουμε τον εαυτό μας κάθε στιγμή.

Έχουμε την επιλογή, όταν βρούμε μέσα μας κάτι που δεν ταιριάζει με το θεϊκό σχέδιο, να το απορρίψουμε και να χρησιμοποιήσουμε κάτι άλλο, πιο κατάλληλο.

Αυτή είναι η πνευματική πειθαρχία που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε στην ανοικοδόμηση του Ναού της Αρετής. Όπως με το άτομο, έτσι με την Στοά, η οποία χρειάζεται τάξη και αρμονία για να λειτουργεί όπως πρέπει. Διαβάζω ένα απόσπασμα από το «Λεξικό του Ελευθεροτεκτονισμού », του Robert Macoy  ( τέλος δεκάτου ένατου αιώνα) :    «ΓΝΩΜΟΝΑΣ. Στην αρχιτεκτονική, όχι μόνο οι γωνίες ενός κτιρίου δοκιμάζονται από τον γνώμονα, αλλά και όλες οι οριζόντιες και κάθετες γραμμές σχεδιάζονται από αυτόν. Χωρίς ακριβή τετραγωνισμό, ένα κτίριο είναι αδύναμο και ασταθές στα πρώτα στάδια της ανοικοδόμησης του,  και δεν θα ολοκληρωθεί. Χωρίς έναν ξεκάθαρο και σαφή κώδικα των αμοιβαίων νόμων και καθηκόντων των αξιωματικών και των μελών οποιουδήποτε συλλόγου, είτε κοινωνικού, είτε φιλανθρωπικού, είτε επιστημονικού, είναι αδύνατον να αποφύγει να γκρεμιστεί πολύ σύντομα. Τέλεια νομιμότητα είναι το μόνο σίγουρο θεμέλιο για οποιοδήποτε σύλλογο, και μόνο έτσι κρατιούνται ομάδες ανθρώπων μέσα στα σωστά όρια, γιατί μόλις η αυταρχική δύναμη και η φυσική ισχύς οικειοποιούνται των νόμων του συλλόγου, γρήγορα αλλοιώνεται. Έτσι λοιπόν, ο γνώμονας τοποθετείται πολύ σωστά στα χέρια του Σεβασμίου Διδασκάλου, για να κρατάει τους αδελφούς πάντα μέσα στο γνώμονα των Αρχαίων Καθηκόντων του Τεκτονισμού. Το σύμβολο αυτό πάντοτε και παντού πρέπει να εκτιμάται σαν ένα Μεγάλο Φως, το οποίο υπενθυμίζει στον ειλικρινή Τέκτονα να κάνει το καθήκον του, όχι μόνο στους αδελφούς του, αλλά και στην υπόλοιποι ανθρωπότητα.»

    Ο Μαθητής Τέκτονας μαθαίνει αμέσως μετά την μύηση του να τετραγωνίζει το σώμα του στην τάξη του πρώτου βαθμού - με τα δάχτυλα, με το χέρι, αγκώνα ίσιο, και με τα πόδια, τα οποία δημιουργούν έναν γνώμονα καθώς στέκεται σε τάξη, και επίσης στο μυστηριώδη βηματισμό του βαθμού. Μαζί με την σιγή, είναι ένα πολύ σημαντικό μάθημα για τον νέο αδελφό, από την πρώτη στιγμή που ξεκινάει να ελέγχει τον εαυτό του, τόσο στο σώμα, όσο στον νου, και να ελέγχει το κάθε βήμα του και μέσα και έξω από τον Ναό.

«Περίοδος των σκοτεινών αιώνων» ονομάστηκαν τα χρόνια (5ος - 12ος αιώνας) όπου ο Χριστιανισμός ήταν πολύ σκληρός και δογματικός, και δεν υπήρχε ελευθερία σκέψης, μόνο ο λόγος της εκκλησίας. Σε αυτά τα χρόνια, η ελευθερία ήταν μόνο για τους αριστοκράτες και ,μέχρι ενός σημείου, τους εμπόρους. Οι εργάτες δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν, να διαλέξουν την πορεία τους, να προοδεύσουν στην ζωή τους. Αυτοί όμως που κτίσανε τους μεγάλους καθεδρικούς της Ευρώπης, οι operative Τέκτονες ήταν από τους λίγους εργάτες που είχαν κάποιο είδος ελευθερίας, δηλαδή ταξίδευαν από μια εργασία στην άλλη, πολλές φορές σε μια άλλη χώρα. Επίσης είχαν τα δικά τους εργαστήρια, όπου διδάσκονταν αρχαία και απαγορευμένα θέματα όπως μαθηματικά, γεωμετρία, και μάλιστα άλλα μυστήρια των αρχαίων. Ο γνώμονας, σε  ένα τέτοιο κλίμα, ήταν το τέλειο σύμβολο της ελεύθερης σκέψεως, επειδή δοκιμάζει, ελέγχει την αλήθεια, δείχνει την διαφορά από το σωστό και το στραβό, και ήταν ένα τόσο απλό και καθημερινό εργαλείο στο εργοτάξιο που δεν κινούσε την περιέργεια. Ο Τέκτονας, ο εργάτης που είχε γνώση από άλλους πολιτισμούς, από τα φυσικά υλικά και τις ιδιότητες τους, που κατανοούσε την γεωμετρία, και άρα κάποιους Συμπαντικούς Νόμους οι οποίοι αποδείχτηκαν να είναι σταθεροί, ότι και αν έλεγε ο κλήρος, παρόλο που ακολουθούσε την Χριστιανική θρησκεία του αιώνα του, ήξερε κάτι παραπάνω. Είχε γνώση, όχι μόνο τον λόγο της εκκλησίας, αλλά προσωπική εμπειρία του Σύμπαντος και των Νόμων του.

    Ο διαβήτης είναι το εργαλείο που μετράει, και χρησιμοποιείται για την βεβαίωση μίας σωστής προοπτικής στο σχέδιο. Όπως είδαμε πριν, το σύμβολο του διαβήτη βρίσκεται στην τέχνη διαφόρων πολιτισμών, είτε στα χέρια του Δημιουργού θεού, μετρώντας την δημιουργία του, είτε ενός Ιεροφάντη ή Τέκτονα ο οποίος επίσης μετράει την θεϊκή Δημιουργία, με την ιερή γνώση του, και την κατανόηση των Νόμων του Σύμπαντος. Ο διαβήτης, τότε, είναι το σύμβολο της θεϊκής Σκέψεως, το θείο Σχέδιο, το οποίο εμείς προσπαθούμε να πραγματοποιούμε με την συμπεριφορά μας και την πνευματική εξέλιξη μας. Ο διαβήτης σχεδιάζει έναν κύκλο, σύμβολο του άπειρου, που πολλές φορές το βλέπουμε στην μορφή ουροβόρου όφη.

Το θείο Σχέδιο είναι απεριόριστο, και εκφράζεται με αναρίθμητους τρόπους σε όλα τα επίπεδα του Σύμπαντος, ορατά και αόρατα. Εμείς δεν μπορούμε να κατανοήσουμε όλο το Σχέδιο, μόνο να κτίζουμε μέσα στο γιαπί με τα υλικά που μας δίνονται. Είμαστε οι εργάτες στον Ναό της Απόλυτης Αλήθειας, Εμείς δεν σχεδιάζουμε, μόνο κτίζουμε, δουλεύουμε τους λίθους του υλικού κόσμου για να φτάσει η εργασία μας στο θεϊκό σκοπό. Πάλι από το «Λεξικό του Ελευθεροτεκτονισμού»  «ΔΙΑΒΗΤΗΣ. Ο διαβήτης θα πρέπει να μας κρατάει μέσα στους δεσμούς ενότητας με όλη την ανθρωπότητα, αλλά και ιδιαίτερα με τους αδελφούς μας Τέκτονες  και όποιος έχει με τα χέρια του σηκώσει αυτό το μεγάλο φως ας συνεχίζει να οδηγείται από αυτό σε όλες τις πράξεις του! Με τον διαβήτη ο επιδέξιος αρχιτέκτονας μπορεί με ακρίβεια να   καθορίζει τις σχετικές προοπτικές του κτιρίου καθώς το παραθέτει στον πίνακα χαράξεως για να δουν το σχέδιο οι εργάτες.

Χωρίς ακριβή μέτρηση, και άρα χωρίς συμμετρία και ευρυθμία, η όμορφη και επιδέξια αναλογία όλων των μερών προς το όλο, η αρχιτεκτονική ομορφιά δεν πρόκειται να επιτευχθεί. Χωρίς καλλιεργημένη και φιλική συμπεριφορά, χωρίς φιλανθρωπικά συναισθήματα και ελεήμονες πράξεις του ενός προς τον άλλο, ο τέλειος δεσμός ανάμεσα στους ανθρώπους είναι απίθανος ~ γιατί, όσο οι άνθρωποι περιορίζουν την ομαδική συμπεριφορά τους σε πράξεις δίκαιες μόνο, τόσο αποξενώνονται από μία ψυχρή ευγένεια. Μόνο η ήρεμη τρυφερότητα της αγνής φιλανθρωπίας μπορεί να τους ενώσει με τους πιο στενούς δεσμούς  αδελφικής αγάπης. Ένας κύκλος ή γραμμή σχεδιασμένη από τον διαβήτη επίσης είναι έμβλημα της αιωνιότητας, και συνήθως απεικονίζεται από ένα φίδι στην μορφή ενός κύκλου.»

     Καθώς προχωράμε στον Τεκτονισμό, μαθαίνουμε σιγά-σιγά να κυριαρχούμε στον εαυτό μας, ή να εναρμονίζουμε τον εαυτό μας με το θείο Σχέδιο. Με τον γνώμονα ελέγχουμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Με τον διαβήτη βάζουμε όρια γύρω μας για να είμαστε σίγουροι ότι αυτά που λέμε, σκεφτόμαστε και κάνουμε είναι σύμφωνα με το σχέδιο του Μ.·. Α.·. Τ.·. Σ.·.. Με τη μία άκρη του διαβήτη τοποθετημένη στο κέντρο μας, στην καρδιά, σχεδιάζουμε έναν κύκλο μέσα στον οποίο μπορούμε να πράττουμε σωστά και με αγάπη. Ότι θα λέγαμε ή θα κάναμε που δεν προέρχεται από την αγάπη, το μαζεύουμε μέσα στο κύκλο των ορίων μας, μέχρι να μάθουμε να επεκτείνουμε τα όρια μας, και να σχεδιάσουμε έναν μεγαλύτερο κύκλο. Στην θεοσοφία αυτήν την διαδικασία λέγεται Απροσπέλαστος κρίκος. Είναι σαν το πουλάκι που μεγαλώνει μέσα στο αυγό, το οποίο το προστατεύει, το τρέφει και το κρατάει μέσα μέχρι να μην χωράει πια. Τότε σπάει το αυγό και  μπαίνει στο μεγαλύτερο αυγό που είναι ο κόσμος.

Έτσι και εμείς περνάμε τα στάδια της εξέλιξης μας, παίρνοντας πάντα οδηγίες από το εσωτερικό θεό, και φέρνοντας τον εαυτό μας όλο και περισσότερο σε αρμονία με το θείο Νόμο. Έτσι μπορούμε να δούμε τον γνώμονα σαν τον Ανθρώπινο Νόμο, με το οποίο δοκιμάζουμε αυτό που είμαστε απέναντι στον διαβήτη, τον θείο Νόμο, υπό τον οποίον σχεδιαστήκαμε, και κατά τον οποίον προσπαθούμε να ζήσουμε. Τα δύο εργαλεία μαζί, τότε, συμβολίζουν την σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και στον θεό.

Ο διαβήτης σχηματίζει έναν κύκλο, και συμβολίζει τον ουράνιο θόλο, ενώ ο γνώμονας σχηματίζει ένα τετράγωνο, και συμβολίζει την γη. Μαζί είναι η δημιουργία, το παν. Βλέπουμε τον συμβολισμό αυτό στο Ναό μας, όπου ο Ιερός Τάπητας είναι ένα ορθογώνιο επίπεδο, και η οροφή έχει την μορφή του νυχτερινού ουρανού. Ο διαβήτης είναι ένα εργαλείο με κινητά μέρη, το οποίο αντιπροσωπεύει την αρσενική αρχή, ενώ η σταθερότητα του γνώμονα παραπέμπει στο θηλυκό στοιχείο. Αυτό που μας δείχνουν είναι η ισορροπία του υλικού και του πνευματικού κόσμου, δηλαδή του ανθρώπου και του θεού. Ο γνώμονας τοποθετείται πάνω από τον διαβήτη στις εργασίες μας, δείχνοντας ότι στο υλικό επίπεδο, το θείο Σχέδιο υπάρχει πίσω από την επιφάνεια του Γήινου κόσμου, αλλά δεν το αναγνωρίζουμε. Ζούμε στην ύλη και προσπαθούμε να προχωρήσουμε, παίρνοντας τα μαθήματα της ύλης και παλεύοντας με τις ψευδαισθήσεις της. Δεν έχουμε ακόμα την δυνατότητα να δούμε το μεγάλο σχέδιο αφού μένουμε μέσα στην λεπτομέρεια. Όμως το θείο Σχέδιο υπάρχει, και ο γνώμονας και ο διαβήτης σχηματοποιούν την προσπάθεια του ανθρώπου να φτάσει τον θεό, και επίσης την προσπάθεια του θεού να κατεβεί στον άνθρωπο. Η ύλη πνευματοποιείτε και το πνεύμα εκφράζεται μέσα από την ύλη. Είμαστε ο θεός, και ο θεός είναι εμείς.

Ή ας πούμε ότι ο θεός είναι ο Νους, που σχεδιάζει το Σύμπαν, και εμείς είμαστε τα χέρια του, που πραγματοποιούμε την θέληση του.

Ας χρησιμοποιήσουμε αδελφοί  μου τα εργαλεία που μας δίνονται για να γίνουμε άξιοι να δουλεύουμε στο Μεγάλο Έργο.